Τάσος Κεφαλάς: Η ενεργειακή πτυχή της επιχειρούμενης εκτροπής του Αώου

Συζήτηση με θέμα: «Νερό, ενέργεια, φυσικά-δημόσια αγαθά στο στόχαστρο των εταιρειών» (Σάββατο 10/8/2013)

1.    Τι επιδιώκουμε και τι προσδοκούμε από συζητήσεις σαν τη σημερινή

Πολλές φορές θέλουμε να μάθουμε πράγματα που δεν ξέρουμε. Άλλες φορές θέλουμε να ενημερώσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε και άλλους ανθρώπους. Κυρίως, όμως, θέλουμε να τεκμηριώσουμε (ή να επανεξετάσουμε) μια άποψη ή την πρώτη αίσθηση που έχουμε. Να καταλάβουμε οι ίδιοι και να πείσουμε και άλλους-ες. Ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε πιο αποτελεσματικά κάτι, που με τα μέχρι τώρα δεδομένα μοιάζει, όχι απλά κακό, αλλά εφιαλτικό.

2.    Με ποιο τρόπο και ποια κριτήρια εξετάζουμε τέτοια ζητήματα

Δεν υπάρχει κάποια συνταγή. Αυτό, όμως, που λίγο - πολύ κάνουμε είναι να ζυγίσουμε τα προσδοκώμενα οφέλη και τις αναμενόμενες ζημιές ενός έργου και να τα συγκρίνουμε.

Είναι εύκολο αυτό και μας αρκεί; Υπάρχουν δύο κρίσιμα ζητήματα:

·      Υπάρχει κάποιο όριο στη βλαπτικότητα, που δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε, όσο σοβαρά και μεγάλα να είναι τα οφέλη μιας δραστηριότητας. Το όριο αυτό συνδέεται με τη δυνατότητα οι όποιες παρεμβάσεις να είναι αναστρέψιμες και να μην προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες (π.χ. οι εξορύξεις χρυσού στη Β. Ελλάδα).

·      Δεν ζυγίζουμε με τον κλασικό τρόπο το βάρος κάποιων πραγμάτων, αλλά αξιολογούμε καταστάσεις. Το πρόβλημα, με άλλα λόγια, είναι ότι δεν χρησιμοποιούμε όλοι-ες την ίδια ζυγαριά.

3.    Η σημασία της οπτικής με την οποία αντιμετωπίζουμε μια δραστηριότητα

Και οι δύο παράγοντες που προαναφέρθηκαν εξαρτώνται από την οπτική με την οποία εξετάζουμε τα πράγματα. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαρξιστής ή κοινωνιολόγος για να καταλάβει ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο συμφέρον της τοπικής κοινωνίας, για παράδειγμα και σε αυτό των εταιρειών που εμπλέκονται στο έργο της εκτροπής του Αώου. Όσο κι αν φαίνεται απλοϊκό, αξίζει και σε αυτήν την περίπτωση να βάλουμε το ερώτημα: «σε όφελος τίνος γίνονται τα όσα επιχειρείται να γίνουν;». Είναι αρκετά γενική η διατύπωση, αλλά δε χωρά αμφιβολία ότι μας ενδιαφέρει να διαμορφώσουμε άποψη που να στηρίζεται και να αποσκοπεί στο συλλογικό όφελος της κοινωνίας.

Επειδή, όμως, υπάρχουν αντιθέσεις και μέσα στην κοινωνία, χρειάζεται κάθε φορά να βρίσκουμε τον κοινό τόπο. Να ένας ακόμη λόγος για συζητήσεις σαν τη σημερινή. Δεν αφορά τη συγκεκριμένη συζήτηση το θέμα και δεν θα επεκταθώ ιδιαίτερα, αλλά δεν μπορώ να αποφύγω να μιλήσω για τη πιο σοβαρή από αυτές τις επιμέρους αντιθέσεις, που αναπτύσσεται πάνω στο κατασκευασμένο δίπολο: προστασία του περιβάλλοντος από τη μια μεριά και απασχόληση ή ανάπτυξη από την άλλη. Ξέρουμε όλοι-ες ότι υπάρχουν τοπικές κοινωνίες σε κατάσταση διχασμού και άλλες που έχουν παραδοθεί πλήρως σε μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, εξ αιτίας μιας συγκεκριμένης στάσης στο παραπάνω «δίλημμα».

Σε όσους-ες μας κατηγορούν για υπερβολική ευαισθησία ή ότι έχουμε γίνει πολύ «μη μου άπτου» στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, θα πρέπει να τους απαντήσουμε απενοχοποιημένα ότι:

·      Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι, απλά, θέμα φυσιολατρίας, αλλά έχει ένα βαθύ δημιουργικό περιεχόμενο με τεράστια αποθέματα και στον τομέα της απασχόλησης

·      Το μοντέλο της ανάπτυξης που ευαγγελίζονται έχει εξαντλήσει, προ πολλού, τα όριά του και είναι, σε μεγάλο βαθμό, υπεύθυνο και για τα φαινόμενα της οικονομικής και περιβαλλοντικής κρίσης, στη χώρα και σε ολόκληρο τον κόσμο.

4.    Ο χαρακτήρας του έργου της εκτροπής του Αώου

Για να κάνουμε μια πειστική αποτίμηση των συνεπειών του έργου της εκτροπής του Αώου, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τη φύση και το χαρακτήρα του και, φυσικά, τη σκοπιμότητά του.

Το συγκεκριμένο έργο έχει προϊστορία και συνδέεται με μια προσπάθεια της ΔΕΗ να κάνει εκτεταμένη χρήση των νερών των μεγάλων ποταμών, κατασκευάζοντας μεγάλα ΥΗΕ. Από την πολιτική αυτή δεν ξέφυγε ο Αώος, στις πηγές του οποίου δημιουργήθηκε, στη δεκαετία του ’80, ο ταμιευτήρας των πηγών του Αώου και ο ομώνυμος ΥΗΣ στη Χρυσοβίτσα, που λειτουργεί από το τέλος του 1990. Τότε έχουμε την πρώτη εκτροπή, αφού τα νερά που οδηγούνται στον ΥΗΣ, στη συνέχεια καταλήγουν στο Μετσοβίτικο ποταμό και από κει στον Άραχθο, δηλαδή, σε μιαν άλλη λεκάνη απορροής. Μερικά τεχνικά στοιχεία του ταμιευτήρα είναι τα εξής:

·      Ορίζεται από ένα κύριο φράγμα, πέντε αυχενικά και ένα βοηθητικό, με τη στέψη τους στα 1349 m.

·      Έχει έκταση εννέα (9) τετραγωνικά χιλιόμετρα.

·      Η χωρητικότητά του είναι 180 εκ. m³ και η ωφέλιμη χωρητικότητα 145 εκ. m³.

·      Στην τεχνητή λίμνη συγκεντρώνονται τα νερά των πηγών του Αώου ποταμού, καθώς και αυτά που προέρχονται από βροχοπτώσεις στο οροπέδιο Πολιτσών και είναι συνολικά 100 εκ. m³, περίπου, σε ετήσια βάση.

·      Στο σύνολό της αυτή η ποσότητα νερού παροχετεύεται στον ΥΗΣ και από κει στον Άραχθο.

·      Ο ΥΗΣ, που τροφοδοτείται από τον ταμιευήρα, έχει ισχύ 210 MW.

Στο πλαίσιο της «αξιοποίησης» των νερών του Αώου, υπάρχουν στο συρτάρι σχέδια για νέα μεγάλα ΥΗΕ, όπως του Ελεύθερου (134 MW), στη λεκάνη του Αώου, της Αγίας Βαρβάρας (50 MW), στη λεκάνη του Σαραντάπορου και της Πυρσόγιαννης (35 MW), στη λεκάνη του Σαραντάπορου. Σε αυτά τα σχέδια είχε προστεθεί, από το 1990 και η κατασκευή νέου φράγματος στο Αρκουδόρεμα. Το 1995 η πρόταση παίρνει τη μορφή κατασκευής ΥΗΣ 93 MW, στη Βοβούσα, επίσης με εκτροπή των νερών στον Άραχθο. Μετά τις αντιδράσεις που ακολούθησαν η πρόταση αποσύρεται για να επανέλθει το 2001.

Μέχρι σήμερα, παραμένει στην επικαιρότητα. Η τελευταία εκδοχή του έργου (από στοιχεία της ΔΕΗ και της ΤΕΡΝΑ) δεν κάνει λόγο για νέο φράγμα, ούτε για ΥΗΣ στη Βοβούσα, αλλά για μια υδροληψία, στη θέση Σμιξώματα, που θα οδηγεί «πίσω» στον ταμιευτήρα των πηγών Αώου, περίπου, 70 εκ. m³, σε ετήσια βάση (τους χειμερινούς μήνες). Από αυτά τα 20 εκ. m³ θα εκτρέπονται στον Άραχθο για την ενίσχυση της ηλεκτροπαραγωγής στους υφιστάμενους και μελλοντικούς ΥΗΣ (Χρυσοβίτσα, Πουρνάρι Ι και ΙΙ, Μετσοβίτικο) και τα υπόλοιπα 50 εκ. m³ θα οδηγούνται στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων για πολλαπλή εκμετάλλευση. Στη δεύτερη διαδρομή προβλέπεται και ενεργειακή αξιοποίηση με μικρά ΥΗΕ στο Γρεβενίτι (3,5 MW), στην Παμβώτιδα (5,3 MW) και στον Καλαμά (4,4 MW). Προβλέπεται πρόσθετη παραγωγή ενέργειας 57,7 GWh. Για το έργο φέρεται να έχει κατατεθεί μελέτη για ΠΠΕΑ.

Στις 25/7/2013 η ΡΑΕ ενέκρινε αίτημα των ΔΕΗ-ΤΕΡΝΑ για τροποποίηση των αδειών παραγωγής των μικρών ΥΗΕ σε Γρεβενίτι και Παμβώτιδα, ως προς την ισχύ τους (επαύξηση από 3,5 MW σε 7,8 MW και από 5,3 MW σε 11,6 MW, αντίστοιχα. Με τα δεδομένα αυτά, προβλέπεται πρόσθετη παραγωγή ενέργειας 136 GWh (από 57,7).

Βλέπουμε ότι στην επιχειρηματολογία των υποστηρικτών του έργου της εκτροπής έχει ενσωματωθεί και το ενδεχόμενο και άλλων χρήσεων, πλην της ενεργειακής. Αυτό συμβαίνει επειδή παράλληλα, όλα αυτά τα χρόνια, καλλιεργείται η ιδέα μιας πολύπλευρης «αξιοποίησης» των νερών του Αώου, που μορφοποιείται το 2007 στη γνωστή σαν πρόταση του Λ. Καλογιάννη, με έμφαση στην ύδρευση, την άρδευση και τον εμπλουτισμό της λίμνης των Ιωαννίνων, σε συνδυασμό με πολλά μικρά ΥΗΕ. Ο Λ. Καλογιάννης φέρεται να βάζει «στο παιχνίδι» ιδιωτικές κατασκευαστικές εταιρείες και, κυρίως, την ΤΕΡΝΑ.

Η ιδέα αυτή έχει υποστεί σημαντική κριτική και έχει αποδομηθεί τεχνικά σε μεγάλο βαθμό. Δύσκολα πείθει ότι μπορεί να υλοποιήσει τους στόχους που, υποτίθεται, ότι εξυπηρετεί, ακόμη κι αν αγνοήσουμε τις οποιεσδήποτε άλλες συνέπειες της εκτροπής. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι και η θέση που έχει το συγκεκριμένο έργο στο σχέδιο διαχείρισης των νερών που εκπονείται αυτήν την περίοδο, του οποίου έχει εγκριθεί, πριν λίγες βδομάδες, η ΣΜΠΕ. Ενώ στο προσχέδιο κατατάσσονταν στα μέτρα για την προστασία των νερών, στο τελικό σχέδιο κατατάσσεται στα προγραμματιζόμενα έργα, δηλαδή, σε αυτά που έχουν δρομολογηθεί και επιτρέπεται να γίνουν για λόγους γενικότερου συμφέροντος. Να σημειώσουμε, επίσης, ότι ο βασικός χαρακτηρισμός του έργου είναι η παραγωγή ενέργειας.   

2000/60/ΕΚ για την εξαίρεση από την εκπλήρωση των περιβαλλοντικών στόχων).

Δεν θα είναι κουτσομπολιό αν σημειώσουμε σε αυτό το σημείο ότι ένα από τα μελετητικά γραφεία, που συμμετέχουν στην κοινοπραξία εκπόνησης του σχεδίου διαχείρισης, έχει εκπονήσει, για λογαριασμό της ΤΕΡΝΑ, μια από τις αρχικές (τουλάχιστον) μελέτες της εκτροπής του Αώου.

Με βάση τα παραπάνω, κλίνω προς το συμπέρασμα ότι η βασική επιδίωξη του έργου της εκτροπής του Αώου σχετίζεται με την ενεργειακή αξιοποίηση των νερών και την εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων, που δραστηριοποιούνται σε αυτή την κατεύθυνση. Οι άλλες πιθανές επιδιώξεις βρίσκονται σε χαμηλότερη προτεραιότητα, ενώ χρησιμοποιούνται, παράλληλα, για τη νομιμοποίηση του έργου στη συνείδηση των πολιτών της περιοχής.

5.    Είναι θέμα γενικότερου συμφέροντος η ενεργειακή αξιοποίηση της εκτροπής του Αώου;

Έχοντας περιγράψει τα βασικά χαρακτηριστικά του έργου, ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: το συγκεκριμένο έργο έχει τόσο μεγάλη σημασία, σε ότι αφορά στην ομαλή λειτουργία του ενεργειακού συστήματος της χώρας, ώστε να αγνοήσουμε τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις;  

Θα προσπαθήσω να δώσω ορισμένα στοιχεία, που αφορούν την ενεργειακή πτυχή του ζητήματος, αφήνοντας τους συνομιλητές μου και σε σας το περιθώριο για μια πιο εκτεταμένη αναφορά στις αναμενόμενες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνία και στη βασιμότητα των ισχυρισμών για τις ωφέλειες από τις άλλες παράλληλες χρήσεις. Πριν από αυτό, όμως, θεωρώ αναγκαίο να δώσω ορισμένα στοιχεία, σε ότι αφορά στο ισοζύγιο των νερών, στο τμήμα της λεκάνης απορροής του Αώου, που μας ενδιαφέρει, με κάθε επιφύλαξη, αφού τα διαθέσιμα στοιχεία δεν είναι επαρκή:

·      Ετήσια συγκέντρωση νερών από τις πηγές και τις βροχοπτώσεις, μέχρι και τον ταμιευτήρα των πηγών του Αώου, της τάξης των 100 εκ. m³.

·      Εκτροπή προς τον ΥΗΣ και στη συνέχεια σε Μετσοβίτικο και Άραχθο. Η εκτιμώμενη ποσότητα του νερού, αν είναι σωστά τα στοιχεία παραγωγής ηλ. ενέργειας του ΥΗΣ, φαίνεται να υπερκαλύπτει τα 100 εκ. m³. Το γεγονός επιβεβαιώνεται στην πράξη, αφού ο Αώος είναι, πρακτικά, «στεγνός», αμέσως μετά τον ταμιευτήρα.

·      Η παροχή του Αώου στη Βοβούσα προσδιορίζεται σε 153 εκ. m³/έτος. Αυτό σημαίνει ότι στο τμήμα του Αώου, από τον ταμιευτήρα μέχρι τη Βοβούσα, προστίθενται 153 εκ. m³/έτος, με βάση τα παραπάνω. Αν και το μέγεθος φαίνεται υπερβολικά «φουσκωμένο», ας το δεχτούμε για λόγους μιας πρώτης εκτίμησης. Στη θέση Σμιξώματα, που βρίσκεται ψηλότερα από τη Βοβούσα, η παροχή θα είναι ακόμη μικρότερη.

·      Η νέα εκτροπή του Αώου προβλέπει «επιστροφή» στον ταμιευτήρα, από τη θέση Σμιξώματα, 70 εκ. m³/έτος, δηλαδή, τη μισή, περίπου, της ετήσιας παροχής του ποταμού στο σημείο αυτό. Προφανώς, είναι εντελώς πλαστή η εικόνα που δίνουν οι υποστηρικτές της εκτροπής, όταν μιλούν για εκτροπή της τάξης του 3%, χρησιμοποιώντας σαν μέτρο σύγκρισης την παροχή του Αώου στο σημείο της εισόδου του στην Αλβανία, αφού έχει διανύσει μια διαδρομή χιλιομέτρων μετά τα Σμιξώματα και αφού έχει συναντηθεί με το Βοϊδομάτη, το Σαραντάπορο και άλλους μικρότερους παραπόταμους.

α) Ποια είναι η εξέλιξη της ζήτησης ηλ. ενέργειας στην Ελλάδα; Μήπως βρίσκεται σε οριακό σημείο η κάλυψη των αναγκών;

·      η κατανάλωση ενέργειας δεν είναι μέγεθος ανεξέλεγκτο, ούτε, κατ’ ανάγκη, αυξανόμενο στο χρόνο. Τα εφαρμοζόμενα οικονομικά μοντέλα, τα καταναλωτικά πρότυπα, η εξοικονόμηση ενέργειας κ.ά. είναι παράγοντες που μπορούν να ρυθμίσουν τη ζήτηση, σε σημαντικό βαθμό. Αντιστεκόμαστε στη λογική να αφήνουμε στο απυρόβλητο την οποιαδήποτε ενεργειακή δραστηριότητα, στο όνομα της προόδου ή της ανάπτυξης.

·      Η κατανάλωση ηλ. ενέργειας το 2012 ήταν κάτω από το επίπεδο του 2004 (50.289 GWh) και δεν προβλέπεται να διαφοροποιηθεί ριζικά τα επόμενα χρόνια, ακόμη κι αν δεν υπάρξουν κάποιες από τις παρεμβάσεις που προαναφέρθηκαν.

·      Από άποψη ισχύος, έχουμε θερμοηλεκτρικούς σταθμούς με πραγματική ισχύ 11.528 MW, υδροηλεκτρικούς με 3.170 MW και ΑΠΕ με 3.290 MW σε λειτουργία και 6.193 MW με δεσμευτικές προσφορές σύνδεσης.

·      Το φορτίο αιχμής για το 2012 ήταν 9.735 MW και το μέσο ετήσιο φορτίο 5.740 MW. Στο πιο ακραίο σενάριο για τη ζήτηση το 2013 τα αντίστοιχα μεγέθη είναι 12.940 MW και 7.830 MW.

·      Υπάρχουν θερμοηλεκτρικές μονάδες που υπολειτουργούν, ενώ όλες οι μονάδες αποζημιώνονται για να έχουν διαθεσιμότητα ισχύος με 45.000 ευρώ/έτος/MW. Ο όμιλος Μυτιληναίου, για παράδειγμα, για τις δύο μονάδες του στην Αντίκυρα Βοιωτίας εισπράττει 35 εκ. ευρώ το χρόνο.

β) Μήπως πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στους ΥΗΣ, έναντι των θερμοηλεκτρικών;

·      Οι εμπνευστές του έργου της εκτροπής είναι αυτοί που αδειοδοτούν αθρόα θερμικούς σταθμούς, χωρίς το στοιχειώδη μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό, που υποχρεούνται να έχουν εκπονήσει.

·      Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί έχουν φυσικά όρια, που καθορίζονται από τα φυσικά χαρακτηριστικά των ποταμών. Σε όλους, σχεδόν, τους μεγάλους ποταμούς υπάρχει ενεργειακή υπερεκμετάλλευση (Αχελώος: 5 ταμιευτήρες - σταθμοί, Αλιάκμονας: 5 ταμιευτήρες - 4 σταθμοί, Νέστος: 3 ταμιευτήρες - 2 σταθμοί, Άραχθος: 2 ταμιευτήρες - σταθμοί).

·      Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί έχουν ρυθμιστικό ρόλο, καλύπτουν έκτακτες ανάγκες και δεν είναι συνεχούς λειτουργίας, για να καλύπτουν φορτία βάσης.

·      Για το λόγο αυτό, οι εθνικοί στόχοι (το 2014 και το 2020) για τα υδροηλεκτρικά είναι: για τα μικρά 300 MW και 350 MW και για τα μεγάλα 3.400 MW και 4.300 MW, αντίστοιχα. Σήμερα, τα μεγάλα ΥΗΕ έχουν ισχύ 3.170 MW και τα μικρά ΥΗΕ 245 MW (σε λειτουργία και με δεσμευτική προσφορά σύνδεσης). Ταυτόχρονα, έχουν άδεια παραγωγής πλήθος μικρών και μεγάλων ΥΗΕ, με κυρίαρχη την παρουσία της ΤΕΡΝΑ.

γ) Ποια είναι η πραγματική ενεργειακή συνεισφορά της εκτροπής του Αώου;

Σύμφωνα με τα στοιχεία των ΔΕΗ - ΤΕΡΝΑ και με την προϋπόθεση ότι λειτουργούν όλα τα νέα ΥΗΕ, η καθαρή πρόσθετη παραγωγή ηλ. ενέργειας θα ανέλθει σε 57,7 (ή 136) GWh/έτος. Με έτος αναφοράς το 2012, το μέγεθος αυτό αντιπροσωπεύει το 1,48 % (3,5 %) της ηλ. ενέργειας από ΥΗΣ (3.892 GWh) και το 0,115 % (0,27 %) της συνολικής παραγωγής ηλ. ενέργειας (50.289 GWh). Πολύ κακό για το τίποτα!

Αν τα στοιχεία που παρατέθηκαν έχουν βάση, τότε είναι έωλος ο ισχυρισμός ότι το έργο της νέας εκτροπής του Αώου συνεισφέρει με ιδιαίτερο τρόπο στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, κατ’ επέκταση και της περιοχής. Αν δε συνυπολογίσουμε ότι η ενεργειακή αξιοποίηση είναι η κύρια στόχευση, συμπεραίνουμε ότι σε καμιά περίπτωση το συγκεκριμένο έργο δεν συνδέεται με ανθρώπινες δραστηριότητες βιώσιμης ανάπτυξης, ώστε να μπορεί να εξαιρεθεί από τους περιβαλλοντικούς στόχους της διαχείρισης των νερών της λεκάνης του Αώου. Από αυτήν την άποψη, είναι έργο που πρέπει να αποτραπεί και να ακυρωθεί πανηγυρικά.

6.    Άλλες ενεργειακές απειλές

Η θεματολογία της σημερινής συζήτησης και μια στάση αξιολόγησης των εξελίξεων με ευρύτερα συλλογικά και υπερτοπικά κριτήρια επιτρέπει, υποθέτω, μια επιγραμματική αναφορά σε ορισμένα ζητήματα της ενεργειακής ατζέντας, που «ακουμπούν» την ευρύτερη περιοχή και ενδέχεται να αποτελέσουν πηγές νέων κινδύνων:

·      Η αναμενόμενη αναθεώρηση διατάξεων, που αφορούν στις ΑΠΕ, ανάμεσα στις οποίες και εκείνης που επιβάλλει διαφορετική πολιτική στη χωροθέτηση μικρών και μεγάλων ΥΗΕ. Αν συμβεί αυτό διευκολύνεται η κατασκευή και λειτουργία μεγάλων ΥΗΕ, σε περιοχές όπου, μέχρι τώρα, η περιβαλλοντική νομοθεσία δεν το επέτρεπε.

·      Η διάσπαση της ΔΕΗ σε μικρές καθετοποιημένες ΔΕΗ και η πώλησή τους. Μέσα στα προς πώληση πακέτα θα περιλαμβάνεται και μέρος των υφιστάμενων ΥΗΕ, που θα περάσουν σε ιδιώτες, διευρύνοντας το πεδίο του ελέγχου τους σε όλο το φάσμα των χρήσεων του νερού.

·      Τα θέματα των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου, που έχουν αναφορά σε Δυτική Ελλάδα - Ήπειρο.

·      Η παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας υδρογονανθράκων στην περιοχή Ιωαννίνων, μέχρι και τα όρια της «Βάλια Κάλντα».

·      Η δημοπράτηση της κεντρικής μονάδας διαχείρισης των απορριμμάτων της περιφέρειας Ηπείρου στη Δωδώνη, στη λογική μιας πολιτικής που ευνοεί την ενεργειακή αξιοποίηση. Πράγμα που κάνει πιθανή την κατασκευή, στο ορατό μέλλον, μονάδας καύσης. 

2013 08 10_οικο-campimg Αώου_παρουσίαση ΤΚ by Dimitris Drougias